Broodcultuur als cultureel immaterieel erfgoed?

Op zoek naar erkenning

Wordt de Belgische broodcultuur binnenkort erkend als immaterieel cultureel erfgoed? Als het van onder meer Bakkers Vlaanderen, Brood en Gezondheid vzw en het Bakkerijmuseum in Veurne afhangt, wel. Zij startten met een hele hoop andere partners een traject op om de broodcultuur te laten erkennen. En dat willen ze bekend maken door verschillende acties te voeren en een petitie te laten rondgaan.

Initiatief van tientallen organisaties

De frietkotcultuur en de biercultuur zijn al langer erkend als immaterieel erfgoed. Nu hopen de broodliefhebbers dat de broodcultuur binnenkort deel mag uitmaken van die lijst. Ina Ruckebusch van het Bakkerijmuseum in Veurne is een van de voortrekkers van het project: "We zijn enkele jaren geleden gestart met een aantal partners uit de bakkerij- en erfgoedsector om de broodcultuur te laten erkennen. Wij vinden die, net als de frietkot- en biercultuur, waardevol genoeg."

Ondertussen zijn er al heel wat organisaties betrokken, zoals Bakkers Vlaanderen, de Richemont Club, de Academie voor Streekgebonden Gastronomie en enkele bakkers. Ze richten zich eerst op een Vlaamse erkenning.

"We willen in april 2025 een aanvraagdossier indienen in Vlaanderen, daarna maken we dezelfde beweging in Wallonië én de Duitstalige gemeenschap, om uiteindelijk tot een Belgische erkenning te komen", zegt Ruckebusch. "Voor de erkenning moeten we een zo groot mogelijk draagvlak creëren. Dat doen we door verschillende acties te organiseren. Zo hebben we een interviewproject opgestart met consumenten en producenten. Daarin vragen we de mensen wat hun favoriete broodmoment is, waarom ze brood belangrijk vinden, wat hun favoriete broodsoorten zijn."

Unieke broodcultuur

Volgens Ina Ruckebusch zijn we ons in België niet bewust van het belang dat we hechten aan brood: "Er bestaat een zeer rijke diversiteit aan broden in ons land; het is ontelbaar hoeveel soorten broden er bestaan. Er zijn ook zeer specifieke producten zoals de pistolet en de boterkoek... beiden puur Belgisch. Een beetje het equivalent van de Franse baguette en croissant."

"Die zondagse pistolets of het ontbijt op zondag met koffiekoeken en pistolets is iets dat vaak terugkomt bij de interviews. Dat is iets typisch voor ons land en wordt enorm gewaardeerd. Het heeft een grote symbolische waarde, dat nog maar eens aantoont hoe brood mensen met elkaar kan verbinden."

"We houden ook nog heel sterk vast aan de dagelijkse broodmaaltijd. Belegde broodjes bijvoorbeeld worden 's middags nog massaal gegeten door jong en oud. Belgen zijn nog steeds frequente broodeters en weten brood te waarderen, al gebeurt dat vaak nog onbewust."

TEKEN DE PETITIE
Om een groter platform te creëren en meer draagvlak te krijgen, heeft de actiegroep een petitie opgestart: "Wij moeten aan de Vlaamse overheid bewijzen dat we een breed draagvlak hebben, en dat de vraag niet van een kleine groep komt. Dus wij richten ons naar de broodconsumenten, de mensen die thuis hobbymatig brood bakken of gewoon brood eten en het weten te waarderen", roept Ruckebusch op. Iedereen die de broodcultuur een warm hart toedraagt kan dan ook meedoen met de petitie, door dit formulier in te vullen of de QR-code te scannen.

Langste broodtafel

Om een startschot te geven voor de petitie organiseerde het Bakkerijmuseum in Veurne op 4 mei 2024 'de langste broodtafel'. Het vierde meteen ook de heropening van het museum. Een wereldrecordpoging zat er niet in, want de langste broodtafel ooit was 4,4 kilometer lang. "Dat was vanaf het begin niet onze bedoeling. Gewoon visueel iets presenteren aan de mensen om onze petitie kracht bij te zetten, was ons voornaamste doel. We konden snel redelijk veel bakkers overtuigen om mee te doen. Ook een paar grote bakkerijen participeerden, zoals La Lorraine die veel broden kon leveren en onze tafel goed gevuld heeft. We hebben wel gezocht naar een evenwicht tussen de grote spelers in de bakkerijsector en de kleinere. We zijn uiteindelijk blij met het resultaat: een tafel van 75 m lang, gevuld met ongeveer 650 broden", aldus Ine Ruckebusch.

De langste broodtafel wierp ook vruchten af voor de petitie en de actie in het algemeen: "Heel wat bakkers weten nu waar we mee bezig zijn, en steunen het project ook. Ook veel consumenten die er bij waren, weten nu waarom we het doen. Dat merken we al aan het aantal handtekeningen op de petitie. We hebben er nu iets meer dan honderd op de lijst en gaan de komende weken en maanden nog meer acties organiseren om zo extra handtekeningen te verzamelen."